بیماری های پوست و مو

 

 

 

آکنه

آکنه که مردم آن را با عنوان جوش‌های ناشی از غرور جوانی می‌شناسند، یکی از شایع‌ترین بیماری های پوستی و شایع‌ترین علت مراجعه بیماران به پزشکان متخصص پوست است.

آکنه معمولاً همزمان با دوران بلوغ شروع می‌شود. در تقسیم‌بندی بیماری های پوستی، آکنه جزو یکی از بیماری‌های زائده‌های پوست یعنی مو است. ریشه مو در فضای کانال‌ مانندی به اسم فولیکولِ مو قرار گرفته و رشد می‌کند. از طرف دیگر، غدد چربی به عنوان یکی دیگر از زوائد پوستی، ترشحات خود را داخل فولیکول مو تخلیه می‌کنند که به سمت بالا حرکت کرده و روی سطح پوست به شکل ضایعات التهابی برجسته قرمز یا چرکی پخش می‌شوند.[1]

علائم‌ بروز شایع‌ آکنه[2]

1. نقاط‌ سر سیاه‌ به‌ اندازه‌ سر سوزن‌
2. نقاط‌ سر سفید شبیه‌ نقاط‌ سر سیاه‌
3. جوش‌های‌ کوچک‌ چرکی‌
4. قرمزی‌ و التهاب‌ در اطراف‌ جوشها

در آکنه شدید ممکن‌ است‌، کیست‌ و آبسه‌ دیده‌ شود. کیست به‌ صورت‌ تورمی‌ بزرگتر و سفت‌تر از جوش های‌ معمولی‌ در پوست پدیدار می‌شود. آبسه‌ نیز به‌ صورت‌ یک‌ ناحیه عفونی‌ متورم‌، ملتهب‌ و دردناک‌ مشاهده می شود.

علل بروز

1. غدد چربی فعال در زمان بلوغ
2. انسداد مجرای خروجی چربی
3. وجود باکتری خاصی بر روی چربی

عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ بروز خطر آکنه

1. مواجهه‌ با هوای‌ بسیار گرم‌ یا سرد
2. استرس
3. پوست‌ چرب‌
4. اختلالات‌ غدد درون‌ ریز
5. استفاده‌ از بعضی‌ داروها مثل‌ کورتیزول، هورمونهای‌ مردانه‌ یا قرص‌های‌ ضد بارداری‌
6. سابقه خانوادگی‌ آکنه‌
7. بعضی‌ مواد آرایشی‌
8. حاملگی
9. استفاده از غذاهای دریایی با ید زیاد (1)

 

 

 

اگزما

اگزما به صورت درماتیت یا التهاب اپیدرم پوست است که می‌تواند منجر به خارش، قرمزی، تورم، پوسته‌ریزی و غیره شود. این بیماری در بین بانوان بسیار شایع است. به صورت کلی، اگزما به دو دسته تقسیم می شود، نوع تحریکی و نوع آلرژیکی.  در نوع تحرکی هر ماده محرکی می تواند باعث تشدید بیماری شود اما در نوع آلرژیک ماده خاصی باعث ایجاد و تشدید بیماری می باشد و سیستم ایمنی بدن نیز در ایجاد بیماری دخالت دارد. [3]

علائم بروز اگزما

1. سابقه خانوادگی در حساسیت ها یا آلرژی
2. ایجاد سوزش، قرمزی، خارش، جوشهای ریز آبدار
3. خشکی پوست، ترک و همراه با خارش پوست
4. شوره یا پوسته شدن سطح پوست2

عوامل بروز اگزما

1. حساسیت به لوازم آرایشی و بهداشتی و دارویی

2. حساسیت به انواع مواد شیمیایی و سنتتیک

3. حساسیت به انواع فلزات

4. گرد و غبار موجود در هوا: (که بعضا حاوی مواد دفعی جانور بسیار کوچکی با نام مایت Mite می‌باشند) در صورت تماس با پوست و به ویژه پوست دست، موجب بروز اگزما و یا بدتر شدن آن می‌شود.

5. حساسیت به انواع مواد غذایی

6. سایر عوامل مانند شستشوی مکرر دست با صابون2

پیشگیری از بروز اگزما

1. استفاده از لوازم بهداشتی مانند لوسیون ها با توجه به نوع پوست خود
2. حفظ آرامش درونی
3. در نوزادان مصرف حداقل 6 ماه شیر مادر

 

 

 

ریزش مو آندروژنیک [4]

طاسی با الگوی مردانه (Androgenic alopecia) که آلوپسی آندروژنیک، آلوپسی آندروژنتیک، و آلوپسی آندروژنتیکا نیز نامیده می‌شود. این بیماری ناشی ازافزایش میزان هورمون مردانه و یا حساسیت زیاد فولیکول ها به هورمون مردانه یا همان تستسترون می باشد. تستسترون در بدن توسط آنزیمی به نام ۵ آلفاردوکتاز تبدیل به هورمون دیگری به نام D.H.T یا (دهیدرتستسترون) می گردد. این هورمون بارها قوی تر از خود تستسترون می باشند. اما، در حقیقت این بیماری فقط اختصاص به مردان ندارد، بلکه خانمها نیز به آن مبتلا می گردند.

علل بروز بیماری طاسی سر یا آندروژنتیک

1. ژنتیک (بیشتر از سوی پدر)
2. هورمون مردانه مانند تستوسترون
3. زمان (سن شروع، سرعت پیشرفت و متوقف شدن طاسی با طرح مردانه در هرشخص متفاوت با دیگری است و بستگی به میزان بروز ژنتیک مثبت وی، غلظت هورمون های مردانه درجریان خون،  فاکتورهای محیطی و عوامل ناشناخته دیگردارد). عموماً در مردان از 18 سالگی و در زنان با سنین بالا مشاهده می شود.

پیشگیری از ریزش مو

1. رعایت نکات بهداشتی مو، جلوگیری از چرب شدن زیاد مو، شستشوی صحیح مو و استفاده از شامپوهای ملایم.
2. برطرف کردن عوامل تشدید کننده ریزش مو مانند افسردگی و استرسهای روحی
3. رعایت نکات تغذیه‌ای، پرهیز از مصرف بی رویه نمک و شیرینی، مصرف میوه‌جات و سبزیجات و پرهیز از رژیم غذایی جهت لاغری.2

 

 

 

زونا

زونا (Herpes zoster) یک بیماری ویروسی است که عامل مولد آن ویروس واریسلا زوستر (عامل آبله مرغان) است. بعد از ابتلا و بهبودی آبله‌مرغان، این ویروس به صورت نهفته در سلول‌های عصبی واقع در شاخ قدامی نخاع باقی می‌ماند، تا زمانی که به علت یک عامل تحریکی و یا نقص سیستم ایمنی دوباره فعال شود. در این حالت، بیماری موضعی دردناکی به صورت راش پوستی ایجاد می‌شود که زونا نام دارد.[5]

نشانه های بروز زونا

 نشانه‌های زونا تاول‌های منطقه‌ای یا کوچکی هستند که در کنار یکدیگر در منطقه یک عصب محیطی و در امتداد مسیر آن پدید می‌آید و با درد و سوزش همراه هستند. این تاول‌ها بیشتر در پوست سینه و پشت بدن بروز می‌کند و همانند آبله‌مرغان بسیار مسری هستند.

1. سردرد، تب‌ و لرز خفیف و احساس بدحال و کسلی[6]
2. احساس درد سوزشی و افزایش حساسیت پوستی در ناحیه‌ های اعصاب محیطی[7]
3. شدت درد از خفیف تا بسیار شدید متغیر است.[8]
4. تاول‌های قرمز و دردناکی که عموماً در یک سمت قفسه سینه زده می شوند.
5. حالت تهوع

عوامل افزایش خطر بروز ابتلا به زونا[9]

هرفردی تاکنون آبله مرغان داشته است، در خطر ابتلا به بیماری زونا می باشد. فاکتورها و عواملی که باعث افزایش خطر این بیماری می شوند، شامل:

1. افزایش سن (بیماری زونا در افراد بزرگسال بالای 50 سال شایع تر می باشد.)
2. بیماری ها (بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کنند، همچون سرطان و یا اچ آی وی و ایدز)
3. درمان سرطان (افرادیکه تحت درمان های شیمی درمانی و رادیودرمانی هستند، زیرا دچار ضعف دستگاه بدنی می شوند.)
4. داروها (داروهای پیشگیری از پس زدن اندام های اهدا شده و همچنین مصرف طولانی مدت داروهای استروئیدی)
5. تنها راه کاهش خطر ابتلا به بیماری زونا و نورالوژی بعد از زونا، واکسینه شدن می باشد.
6. همچنین تزریق واکسن پیشگیری از بیماری آبله مرغان نیز در کودکان و بزرگسالانی که به بیماری آبله مرغان مبتلا نشده اند، توصیه می شود. چرا که در آینده شدت ابتلا به زونا را کاهش می دهد.

پیشگیری از ابتلا به بیماری زونا

1. تنها راه کاهش خطر بیماری زونا و نورالوژی بعد از زونا، واکسینه شدن می باشد.
2. همچنین واکسن پیشگیری از بیماری آبله مرغان نیز در کودکان و بزرگسالانی که به بیماری آبله مرغان مبتلا نشده اند، توصیه می شود. در آینده شدت ابتلا به زونا را کاهش می دهد.

 

 

 

لکه های پر رنگ صورت

لکه های پر رنگ شایع تر شامل بیماری های ملاسما، لنتیکو، کک و مک و خال های هم سطح پوست می باشد.

ملاسما

لک صـورت یا ملاسـما عـارضه پوستی شـایعی به خصوص در دختران و خانم های جوان است. این عارضه به صورت لکه های قهـوه ای  روشن تا تیره بر روی گونه ها، پیشانی و چانه و لب بالا به صورت اکثراً دو طرفه و قرینه دیده می شود. شـایع ترین سنین بروز آن 20 تا 30 سالگی است، اگرچه در دوره ی یائسگی هم ممکن است، دیده شود و در خانم ها بیشتر از آقـایان است.[10]

به عبارت دیگر ملاسما، لک اکتسابی قهوه ای رنگ است که به صورت آهسته به وجود می آید. به دلیل اینکه این لک ها بیشتر در زنان حامله ظاهر می شود، به لک های حاملگی شهرت دارند، ولی می تواند در خانم های مجرد و به ندرت در مردان نیز دیده شود. [11]

نشانه بروز ملاسما

لک در گونه ها، پیشانی و چانه (در افراد سبزه بیشتر قابل رویت است.)

علائم خطر بروز ملاسما[12]

1.در تماس با نور آفتاب آشکارتر می شود و شدت آن بیشتر می گردد.

2.مصرف داروی  فنی تویین خوراکی در بیماران مبتلا به صرع

علائم بروز ملاسما[13]

1. عامل ژنتیک و نژادی

2. مصرف دارو به خصوص داروهای پیشگیری از حاملگی (به صورت قرص، تزریقی و یا کاشتنی)

3. تغییـرات هورمونی در بـدن از جـمله کـیست های متعـدد تخمــدان (PCO) و یا بیماری غــده فوق کلیوی.

4. برخی از عطرها و دئودورانت ها و لوازم آرایشی 

 

 

 

کک مک یا فرکل (FRECKLE)

کک و مک، لکه های قهوه ای کم رنگ کوچک به اندازه 1 تا 2 میلی متر است، معمولاً بصورت پراکنده در مناطق باز بدن مثل صورت، شانه و پشت دست ها دیده می شود. درابتدا تعداد آن کم است ولی به مرور زمان تعداد آن به تدریج زیاد می شود.(11)

عوامل بروز کک مک(10)

1. عوامل ژنتیکی یا سرشتی

2. عوامل محیطی مخصوصاً نور آفتاب

3. عوامل هورمونی (در بارداری، سن بلوغ)

4. استرس و تنش های عصبی

علائم بروز کک و مک

1. لک های کوچک قهوه ای روشن، در مناطق باز بدن مثل صورت، شانه و پشت در افرادی با پوست روشن، موهای قرمز یا بلوند و چشمان آبی.

2. در تابستان تعداد، اندازه و عمق این لک ها افزایش می یابد و در زمستان کوچک تر، روشن تر و کمتر می شوند.

پيشگيري از ازدياد بروز کک ‌و مک[14]

برای جلوگیری از ازدیاد کک و مک با شروع گرم شدن هوا می توان موارد زیر را استفاده کرد:

1. استفاده ازچتر و کلاه لبه ‌دار، لباس‌هاي آستين‌ بلند

2. استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 30

3. استفاده از کرم رنگ ‌بر، پيلينگ و ليزر

 

 

 

لنتیگو

لنتیگو (لک کبدی) لکه های قهوه ای رنگی است که معمولاً در مناطقی مانند صورت و پشت دستها که بیشتر در معرض آفتاب هستند، ایجاد می شود. تعداد این ضایعات زیاد بوده و می تواند فرد را از لحاظ زیبایی دچار مشکل کند. این ضایعات، نتیجه افزایش سلول های رنگدانه ای (ملانوسیت) در لایه قاعده ای اپیدرم می باشد.  لنتیگو در افراد جوان و یا سن کهنسالگی بروز می کند. که بیشتر، لنتیگو به لک های پیری معروف است.(3)

پیشگیری از ایجاد بروز لک های کبدی [15]

1. حفاظت از پوست در برخورد اشعه خورشید، (پوشاندن پوست با حفاظ فیزیکی مثل کلاه و دستکش)

2. زدن کرم ضد آفتاب با SPF15 یا بیشتر

3. رژیم غذایی صحیح (مصرف موادغذایی غنی از آنتی اکسیدان که با مصرف روزانه ۵ واحد میوه یا سبزی این نیاز تأمین می شود.)

 

 

 

خال جانکشنال (Junctional Nevus)

خالهای جانکشنال بیشتر در دوران کودکی و نوجوانی ایجاد می شود و در اکثر افراد فاز نسبتا گذرایی از رشد اولیه یک خال مرکب هستند که در بزرگسالی به خال مرکب تبدیل می‌شوند. از نظر بالینی نیز به صورت یک ماکول پیگمانته (تغییر رنگ پوست در اثر ازدیاد ملانین یا انبساط رگهای خونی) اندکی برجسته یا پهن هستند که اندازه‌ای بین یک میلیمتر تا یک سانتیمتر دارند. رنگ این خال ها از قهوه‌ای روشن تا تیره متغیر است، گرد یا بیضی و متقارن است و شایع ترین محل آن در کف دست و پا می‌باشد.

 

 

 

آلوپسي‌ آره‌آتا[16]

طاسي‌ منطقه‌اي‌ (آلوپسي‌ آره‌آتا) عبارت‌ است‌ از ريزش‌ ناگهاني‌ موها در يك‌ منطقه‌ دايره‌اي‌ بر روي‌ سر همراه‌ با ريزش‌ مو. هيچ‌گونه‌ شواهد قابل‌ مشاهده‌اي‌ از بيماري‌ بر روي‌ پوست‌ سر به‌ چشم‌ نمي‌خورد. البته‌ اين‌ بيماري‌ غير از پوست‌ سر، مي‌تواند ابروها، مژه‌ها، ناحيه‌ تناسلي‌ و زير بغل‌ را نيز درگير كند.

علائم شايع‌ بروز طاسی منطقه ای

1. ريزش‌ ناگهاني‌ موها در يك‌ منطقه‌ دايره‌اي‌ با حاشيه‌ كاملاً مشخص‌. در موارد نادر، ريزش‌ مو ممكن‌ است‌ كامل‌ باشد.(طاسي‌ كلي‌)

2. بدون درد

3. بدون خارش

علل‌ بروز طاسی منطقه ای(3)

به صورت کلی علل بروز این بیماری ناشناخته‌ است‌ اما مواردی مانند زیرد در بروز آن دخیل هستند:

1. عوامل ارثی و ژنتیکی

2. مشكلات‌ عاطفي‌ مثل‌ اضطراب‌

3. اختلالات سیستم ایمنی بدن مانند کم خونی ایمنی، التهاب تیروئید، دیابت و غیره

4. تغییرات خاصی در ناخن

عوامل‌ افزايش‌ دهنده‌ خطر بروز

1. استرس‌

2. داشتن سابقه‌ خانوادگي‌ طاسي‌ منطقه‌اي‌

پيشگيري‌ از بروز طاسی منطقه ای(16)

در حال‌ حاضر عوامل پیش گیری کننده ای از آن وجود ندارد.

 

 

 

آبله مرغان

آبله مرغان یک بیماری عفونی و عامل آن ویروس واریسلا زوستر می باشد. بیماری آبله مرغان باعث راش های پوستی تاول مانند شده و همچنین باعث خارش بدن، خستگی و تب می شود. این بیماری برای افرادی که تاکنون دچار آبله مرغان نشده و یا واکسیناسیون نشده اند، بسیار مسری می باشد.[17]

علائم‌ شايع‌ بروز آبله مرغان[18]

علائم‌ زير معمولاً در كودكان‌ خفيف هستند، اما در بزرگسالان‌ شديدتر می شود.

1. تب‌

2. درد شكمي‌ يا احساس‌ ناخوشي‌ عمومي‌ كه‌ 2-1 روز طول‌ مي‌كشد.

3. بثورات‌ پوستي‌ روي‌ پوست‌ سر، آلت‌ تناسلي‌ و داخل‌ دهان‌، بيني‌، گلو، يا مهبل‌. تاول‌ها ممكن‌ است‌ در نواحي‌ بسيار وسيعي‌ از پوست‌، گسترده‌ شده‌ باشند، اما در دست‌ و پا كمتر ظاهر مي‌شوند. تاول‌ها در عرض‌ 24 ساعت‌ مي‌تركند و در محل‌ آنها دلمه‌ تشكيل‌ مي‌شود. هر 4-3 روز مجموعه‌هايي‌ از تاول‌هاي‌ جديد به‌ وجود مي‌آيند.

4. در بزرگسالان‌ يك‌ سري‌ علائم‌ دیگر شبيه‌ آنفلوآنزا وجود دارد.

5. سر درد

علل‌ بروز آبله مرغان  (17)

1. عفونت باکتریایی پوست، بافت های نرم، استخوان ها، مفاصل و یا خون

2. پنومونی

3. التهاب مغز (ورم مغز)

4. سندروم شک عفونی

5. سندروم ری در افرادیکه هنگام ابتلا به این بیماری از آسپرین استفاده می نمایند.

عوامل‌ افزايش‌ دهنده‌ خطر بروز

1. نوزادانی که مادرشان به آبله مرغان مبتلا نشده و یا واکسینه نشده است.

2. بزرگسالان

3. زنان بارداری که قبلا آبله مرغان نداشته اند.

4. افردی که سیستم ایمنی بدنشان توسط داروها همچون شیمی درمانی و بیماری ها همچون اچ آی وی / ایدز و سرطان مختل شده است.

5. افرادی که داروهای استروئیدی برای درمان سایر بیماری ها استفاده می نمایند.

6. افرادی که داروهایی مصرف می کنند که سیستم ایمنی بدنشان را ضعیف می نماید.

پيشگيري‌ از بروز 

در حال‌ حاضر بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به بیماری آبله مرغان استفاده از واکسن آبله مرغان می باشد.

 

 

 

تبخال یا هرپس سیمپلکس

تب‌خال یا هرپس سیمپلکس(Herpes simplex) یک بیماری ویروسی و واگیر دار است که موضع درگیر به صورت التهاب و مجموعه‌تاول‌های ریز نمایان می‌شود. ویروس هرپس سیمپلکس عامل بیماری تب‌خال در صورت، آلات تناسلی هر دو جنس، مغز، چشم و گاهی حتی فلج بل نیز می‌گردد. [19]

علائم و نشانه هاى بروز تبخال

علائم بروز تبخال ممكن است، حداكثر تا 20 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر نشود و بهبود آن معمولاً 7 تا 10 روز طول مى‌كشد. تاول ها شكل مى‌گیرند، مى‌تركند و ترشح مى‌كنند. سپس كبره زردرنگى تشكیل مى شود و نهایتاً با ریختن آن، پوست صورتى رنگى در زیر ظاهر مى‌شود.

1. تاول هاى كوچك و دردناك پر از مایع كه روى منطقه برجسته، قرمز و دردناك روی پوست

2. درد یا مورمور شدن كه اغلب یكى دو روز پیش از ظهور تاول‌ها احساس می شود.

پیشگیرى از بروز تبخال

1. از بوسیدن یا تماس پوستى با افراد مبتلا به تبخال خوددارى كنید.

2. خودداری از استفاده وسایل مشترك مانند وسائل غذاخورى، حوله ها و سایر وسایل

3. دست هایتان را تمیز نگه دارید و به صورت مداوم بشویید.

4. مراقب لمس كردن سایر نقاط بدنتان باشید، به خصوص چشم ها و دستگاه تناسلى، چرا که این مناطق بیشتربه گسترش عفونت حساسند.

5. از قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید بپرهیزید.

6. از كرم هاى ضدآفتاب استفاده كنید.

7. استفاده از داروهای خوراکی ضد ویروس

 

 

 

گال

گال یا جرب (Scabies) یک بیماری انگلی خارش دار و عامل آن بندپایی از گروه هیره ها به نام هیره خارشی است. هیره‌های خارشی موجوداتی شبیه کنه اما بسیار کوچکتر و میکروسکوپی که هشت پا دارند و در زیر پوست، حفره هایی را ایجاد کرده و در این حفرات تخم گذاری می کند و باعث خارش پوست می شوند. این جاندار، مایت ( Mite) نامیده می شود  و ماده‌های آنها با طولی در حدود 0/3 تا 0/45 میلی متر هستند.[20] این بیماری مسری است و از طریق تماس های نزدیک فیزیکی به سرعت منتقل می شود و در مکان هایی مثل خانه، خوابگاه، مدرسه، محل نگهداری سالمندان، زندانها و غیره سریعاً منتشر می شود.

علائم و نشانه های بروز گال

1. خارش که خصوصاً شبها شدید می شود.

2. برجستگی های کوچک و نامنظم در سطح پوست که ملتهب بوده و گاهی به علت خارش زیاد زخم شده اند.

3. ضایعاتی در محل چین های پوست مانند: (پوست بین انگشتان، فضای آرنج، اطراف مچ دست، اطراف سینه (زنان)، اطراف ناحیه تناسلی( مردان)، پوست اطراف زانو، فضای زیر بغل، ران و غیره)

 پیشگیری از بروز گال [21]

برای جلوگیری از ایجاد عفونت دوباره در فرد، و یا جلوگیری از تشدید بیماری می توان:

1. پس از مصرف دارو حتماً باید لباس های تمیزی که به مایت آلوده نباشد را بپوشید.

2. لباس ها، ملحفه ها و حوله و وسایلی که قبل از درمان مورد استفاده بوده اند را باید با شستن در دمای 60 درجه شست و سپس اتو کشید، آنها را از وجود مایت پاک کرد.

3. اقلام غیر قابل شستشو را در یک کیسه نایلون سربسته کرده و درجایی دور از دسترس برای ۲ هفته نگه دارید. انگل ها اگر برای یک هفته غذایی به آنها نرسد، از بین می روند.

4. از تماس نزدیک با بیماران اجتناب کنید. تماس به مدت 15 دقیقه با فرد آلوده یا وسایل آلوده شانس ابتلا را بسیار زیاد می کند.

 

 

زرد زخم‌

زردزخم‌ یک‌ عفونت باکتریایی مسری‌ و شایع‌ پوست‌ است که‌ لایه‌های‌ سطحی‌ پوست‌ را متأثر می‌سازد. این‌ عفونت‌ معمولاً در پوست‌ صورت‌، بازوها و پاها به‌ وجود می‌آید. زرد زخم‌ می‌تواند در تمام‌ سنین‌ رخ‌ دهد، اما در شیرخواران‌ و کودکان‌ شایع‌تر است‌.

به عبارت دیگر، زرد زخم نوعي عفونت سطحي پوست است كه توسط استرپتوكوك ها، استا فيلو كوك ها يا هر دو ايجاد مي شود. ضايعه زرد زخم به صورت ماكول قرمز و كوچك شروع مي شود كه به سرعت گسترش مي يابد و وزيكول هاي نازكي روي آن به وجود مي آيد.[22]

علائم‌ شایع‌ بروز زرد زخم [23]

1. بثور پوستی‌ قرمز رنگ‌ همراه‌ با تاول‌های‌ کوچک‌ متعدد

2. تاول‌ها یی چرک‌ مانند وقتی‌ می‌ترکند، کروت‌های‌ زردرنگی‌ بر جای‌ می‌مانند.

3. تاول همراه با خارش‌

4. تب خفیف

علل‌ بروز زرد زخم

باکتری‌های‌ استافیلوکوکی‌ یا استرپتوکوکی‌ (یا ترکیبی‌ از این‌ دو) که‌ در لایه‌های‌ سطحی‌ پوست‌ رشد می‌کنند، باعث‌ عفونت می‌شوند.

عوامل خطر بروز زرد زخم

1. حساس‌ بودن‌ پوست‌ به‌ نور خورشید و مواد آزاردهنده‌ و تحریک‌کننده‌ پوست‌ مثل‌ صابون‌ها و مواد آرایشی‌

2. تغذیه‌ نامناسب‌

3. وجود یک‌ بیماری‌ که‌ باعث‌ کاهش‌ مقاومت‌ بدن‌ شده‌ باشد.

4. آب‌وهوای‌ گرم‌ و مرطوب‌

5. محیط‌ زندگی‌ شلوغ‌ یا غیربهداشتی‌

6. بهداشت‌ نامناسب‌

پیشگیری‌ از بروز زرد زخم

1. روزانه‌ با صابون‌ و آب‌ حمام‌ بگیرید.

2. ناخن‌ها را کوتاه‌ نگاه‌ دارید. تاول‌ها را نخارانید.

3. اگر بیماری‌ در خانواده‌ شایع‌ شده‌ است‌، تمام‌ اعضا را وادار کنید که‌ از صابون‌ ضدباکتری‌ استفاده‌ کنند.

4. هر کدام‌ از اعضای‌ خانواده‌ باید از حوله‌ جداگانه‌ استفاده‌ کنند یا به‌ جای‌ این‌ کار می‌توان‌ موقتاً از حوله‌ کاغذی‌ یک‌ بار مصرف‌ استفاده‌ نمود.

5. تیغ‌ ریش‌ تراش‌ خود را با دیگران‌ به ‌طور مشترک‌ استفاده‌ نکنید.(23)

 

 

 

کهیر [24]

کهیر (urticaria) واکنش آلرژیک حاد یا مزمن به شکل ورم‌ دانه‌های گرد سرخ بر روی پوست بوده که با خارش شدید همراه است. کهیر می تواند ناشی از یک‌ اختلال‌ آلرژیک‌ باشد که‌ مشخصه‌ آن‌ وجود نواحی‌ برآمده‌ روی‌ پوست‌، همراه‌ با قرمزی‌ و خارش‌ است. این‌ اختلال‌ می‌تواند در هر کجای‌ پوست‌ رخ‌ دهد، از جمله‌ پوست سر، لب‌ها، کف‌ دست‌ و پا.

علائم‌ شایع‌ بروز کهیر

1. جوش‌های‌ خارش‌دار متورم شده که به شکل ضایعات صورتی‌ یا قرمز رنگ‌ هستند.

2. ضایعات‌ کهیری‌ سریعاً به‌ یکدیگر می‌پیوندند و پلاک‌های‌ بزرگ‌ و مسطح‌ به‌ رنگ‌ پوست‌ تشکیل‌ می‌دهند.

3. این‌ ضایعات‌ کهیری‌ یا پلاک‌ها مرتباً تغییر شکل‌ می‌دهند و ممکن‌ است‌ در عرض‌ چند دقیقه‌ یا چند ساعت‌ ناپدید شده‌ و دوباره‌ ظاهر شوند.

علل‌ بروز کهیر

1. رها شدن‌ هیستامین، گاهی‌ بدون‌ دلیل‌ مشخص‌. موارد زیر شایع‌ترین‌ دلایل‌ رهاسازی‌ هیستامین‌ هستند:

2. داروها؛ تقریباً تمام‌ داروها توانایی‌ ایجاد کهیر را دارند، از جمله‌ آسپیرین

3. گزش‌ حشرات؛ عفونت های ویروسی؛ بیماری‌های‌ خود ایمنی‌؛ دیس‌ پروتئینمی‌ها (وجود پروتئین‌های‌ غیرطبیعی‌ به‌ مقدار زیاد در خون‌)

4. سرطان‌ها، به‌ خصوص‌ سرطان خون

5. مواجهه‌ با حیوانات‌، خصوصاً گربه ها

6. خوردن‌ تخم مرغ، میوه، آجیل‌ یا صدف.

7. در بعضی از افراد استفاده از رنگ‌های‌ افزودنی‌ غذایی‌ و نگهدارنده‌ها

8. عفونت‌ها ( باکتریایی‌، ویروسی‌، قارچی‌)

پیشگیری‌ از شدت کهیر

1. با شناسایی علت آن از ابتلاء دوباره به آن جلوگیری کنید.

2. اگر علائم‌ شدیدی‌ در شما بروز کرده‌ است‌، یک‌ کیت‌ حاوی‌ داروهای‌ ضد شوک‌ آلرژیک‌ (آنافیلاکسی) به‌ همراه‌ داشته‌ باشید.(24)

 

 

شپش [25]

شپش (پدیکلوزیس)، از حشره های خون خوار می توان شپش را نام برد. این حشره كوچك و بدون بال است كه فرد در هر سن و جنسي و با هر سطح اجتماعي و اقتصادي ممکن است به آن مبتلا شود و حتی در دوران قبل از تاریخ نیز افراد به شپش مبتلا می شده اند. شپش ها در سر، تن یا بدن و عانه حضور دارند.

شپش سر

شپش های سر دارای رنگ سفيد خاكستري هستند و بدن آنها كشيده است. شپش و رشك آن در لابه‌لاي موها و بر روي پوست سر مخصوصا در نواحي پشت گوش و در شرايطی که آلودگي شديد باشد در تمام سر و حتي در محاسن فرد ديده مي‌شود.

رشک به محل خروج ساقه مو از فولیکول می‌چسبد و در صورتیکه شرايط برای زندگی مناسب باشد مانند وجود دمای 36- 22 درجه سانتي‌گراد در مدت 7 روز به لارو كه حشره ای بالغ ولي نارس مي‌باشد، تبدیل می‌شود. خون خواری لاروها پس از خروج از تخم آغاز می‌ شود. لاروها پس از گذشت 2 هفته به شپش بالغ تبديل می شوند و بلافاصله جفت‌گيري می‌نمایند. شپش سر نسبت به شپش تن، قدرت تحرك كمتري دارد، پس گاهی می تواند، ساعت‌ها در يك محل، ساکن بوده و خون‌خواري نمايد.

شپش تن

این شپش، مشابه شپش سر می باشد، تنها تفاوت کوچکی که وجود دارد، این است که که اندازه آن کوچک‌تر و دارای رنگ شفاف‌تری است. درزها و چین های لباس‌های زیر و نزدیک به بدن زیستگاه اصلی این حشره می‌باشد. تحرک آن نسبت به شپش سر زیادتر بوده و اگر آلودگی، شـدیـد باشد تخـم ‌ها به مـوهای ريز بـدن چسبیده باقی مـی‌مانند. اگر شــرایط محیطی منـاسب باشد، مثلا دمای هوا 36-22 درجه سانتی‌گراد باشد، پس از 7-5 روز تبدیل به لارو می شود و بعد از 14 روز به شپش بالغ تبدیل می‌گردند. اگر شپش تن به مدت 10 روز از بدن میزبان دور باشد، دیگر قادر به زیستن نیست.

شپش عانه

این شپش معمولا در محل‌های مرطوب بدن میماند و خاکستری رنگ است. این شپش بسیار کم تحرک و تنبل می باشد و هنگام خون‌خواری، حتی بیش از یک روز به محل ثابتی چسبیده باقی می ماند. انتقال این شپش، بیشتر از طریق تماس های جنسی می باشد و در کودکان و مدارس به ندرت دیده می شود. این شپش در مردان دارای شیوع، شدت و علائم بیشتری است. از عوامل اصلی شناسایی این شپش، بروز نقاط آبی بر روی پوست در محل گزش می باشد.

عوامل خطر ابتلا به بیماری شپش

1. تماس مستقیم افراد سالم با افراد آلوده به شپش

2. استفاده از وسایل شخصی فرد آلوده به شپش مثل لباس ها، کلاه، روسری، برس، شانه، حوله ، ملحفه، پتوو غیره

راههای پیشگیری از بروز

1. رعایت بهداشت  فردی

2. استحمام  منظم

3. شانه زدن موی سر به دفعات زیاد

4. شست و شوی لباس ها با آب گرم و اتوی بخار

5. از لوازم شخصی و لباس های افراد آلوده به هیچ عنوان نباید استفاده کرد.

6. پس از هر تعطیلات باید دانش آموزان پس از بازگشت به محیط آموزشی معاینه شوند.

7. دانش آمـوزان در زنگ‌هـای ورزش باید لباس های خود را بـه صورت جداگانه و در کیف‌های دستی جداگانه نگهداری کنند.

8. معاینه كليه افراد خانواده در صورتی که يكي از اعضاي آن‌ها مبتلا شده باشد.

 

 

 

پیسی، ویتیلیگو 

پیسی،  ویتیلیگو (Vitiligo) یک اختلال تولید رنگدانه است که در آن ملانوسیت‌ها (سلولهایی که رنگدانه تولید می‌کنند) در قسمتهایی از پوست، غشاهای مخاطی و شبکیه تخریب شده‌اند. در نتیجه لکه‌های سفید پوست درنواحی مختلف بدن ظاهر می‌شوند. مویی که در نواحی مبتلا به پیسی رشد می‌کند، معمولاً سفید می‌شود.

علل بروز پیسی [26]

پيدايش پيسي، نتيجه از بين رفتن سلول هاي رنگدانه ساز پوست است كه دليل آن ناشناخته است. ولي چهار تئوري اصلي دراين زمينه وجود دارد:

1. سلول هاي عصبي كه بطور غيرطبيعي فعال شده اند ممكن است با توليد مواد سمي به سلول هاي رنگدانه ساز آسيب برسانند.

2. سيستم ايمني بدن ممكن است در موقع دفاع از بدن در مقابل يك ماده خارجي، رنگدانة پوست را نيز از بين ببرد.

3. سلول هاي رنگدانه ساز ممكن است، عامل از بين رفتن خودشان باشند. يعني زماني كه رنگدانه در حال ساخته شدن است، مواد زائدي نيز در كنار آن توليد مي شوند كه سمي بوده و قادر به از بين بردن خود سلول ها است.

4. وجود يك نقص ارثي موجب حساس شدن سلول هاي رنگدانه ساز به آسيب و در نتيجه از بين رفتن ها مي شود.

پیشگیری از بروز پیسی

از آنجايي كه علت اين بيماري شناخته نشده است، راه مؤثري براي پيشگيري از آن وجود ندارد. نقش استرس هاي روحي در ايجاد يا تشديد بيماري قطعاٌ مشخص نشده است. اگر چه بعضي از بيماران دوره هاي شدت بيماري را به اين استرس ها ارتباط مي دهند. در برخي بيماران هرگونه آسيب پوست (سوختگي، زخم، خراشيدگي، ضربه هاي مكرر) موجب پيدايش لك هاي پيسي در محل آسيب مي شود. اين دسته از بيمارن بايد در مراقبت از پوست خود دقت بيشتري نمايند. نقش غذا در بروز بيماري مشخص نيست و در حال حاضر هيچ محدوديت غذايي خاصي به بيماران توصيه نمي شود.

 

هیرسوتیسم

به رشد بیش از اندازه مو در مکان‌های خاصی از صورت و بدن خانم‌ها هیرسوتیسم یا پر مویی گفته می شود. هیرسوتیسم (پرمویی) یکی از مهم ترین بیماری هایی است که در زنان دیده می شود. این پرمویی در زنان به طور طبیعی نباید در بدن یک خانم دیده شود، مثلا رویش مو در پشت لب، چانه، سینه، زیر ناف، کشاله ران را در مردان مشاهده می کنیم، ولی در زنانی که مشکلات هورمونی پیدا می کنند، در این نواحی موهای ضخیم و زبر شروع به رشد می کنند.

نشانه ها و علائم هیرسوتیسم [27]

علامت اصلی هیرسوتیسم، رویش موی مشکی و ضخیم در مناطقی است که معمولاً زنان در آن مناطق  رویش مو ندارند. به عنوان مثال در صورت، سینه و پشت.

چنانچه علت هیرسوتیسم، افزایش سطح آندروژن باشد، ممکن است علائم دیگری نیز وجود داشته باشند که عبارت است از:

1. رشد سریع مو در ناحیه سبیل، گونه ها، چانه، قفسه سینه، کشاله ران یا پشت.

2. پیشرفت تدریجی رشد موهای زائد.

3. قاعدگی های نامنظم.

4. داشتن خصوصیات مردانه نظیر: خشونت صدا، کم پشتی موی سر، افزایش حجم عضلات و کاهش اندازه پستان

علل بروز هیرسوتیسم

تا دوران بلوغ، موهای بدن، کمرنگ و کُرکی هستند. با شروع بلوغ جنسی، هورمون های مردانه به نام آندروژن ها سبب می شوند، این موهای ظریف در برخی نقاط بدن تیره، زبر و ضخیم شوند که به آن ها موهای ترمینال گفته می شود. رویش موی ترمینال در زنان ممکن است ناشی از افزایش آندروژن یا حساسیت بیش از حد فولیکول های مو به آندروژن باشد.

هورمون های مردانه نظیر تستوسترون محرک رویش مو هستند و باعث افزایش اندازه و تشدید رشد و تیره شدن مو می شوند. افزایش میزان هورمون های مردانه باعث خشونت صدا، آکنه و افزایش حجم عضلات می شود. سطح آندروژن در حدود نیمی از زنان مبتلا به هیرسوتیسم بالاست، در حالی که در بقیه چنین نیست.

پیشگیری از بروز

هیرسوتیسم معمولاً یک بیماری قابل پیشگیری نیست، ولی خوشبختانه درمان های پزشکی و خود مراقبتی مؤثر واقع می شوند.

 

 

 

زگیل [28]

زگیل یک برجستگی پوستی از نوع شاخی است که عامل آن ویروس است که با اندازه‌های متفاوت دیده می‌شود. سطح زگیل، قاچ قاچ است که با اندک تحریکی شروع به خونریزی جزئی می‌کند. در نزد همه طبقات و افراد در هر سنی و در هر شرایطی ممکن است دیده شود. دارای‌ سرایت‌ خفیفی‌ از فرد به‌ فرد و از ناحیه‌ به‌ ناحیه‌ در یک‌ فرد هستند.

به عبارت دیگر، زگیل معمولاً یک تومور کوچک و زبر است که می‌تواند به گل کلم یا یک تاول سفت و سخت شباهت داشته باشد. زگیل‌ها عمومی هستند، و به سبب ویروس ها به ویژه خانواده ویروس HPV ایجاد می شوند و وقتی با پوست شخص آلوده تماس تماس پیدا کنند، واگیردار هستند. بیش از 100 گونه ویروس HPV وجود دارند که می توانند بر روی پوست، داخل دهان، بر روی آلت تناسلی و نواحی مقعد رشد کنند. نوع معمول ویروس HPV، گرایش رشد بر روی پوست را دارد (مانند دست و انگشتان)، در حالی که انواع دیگر ویروس HPV تمایل برای زدن زگیل بر روی آلت تناسلی را دارند.

علائم و نشانه های بروز زگیل

1. زگیل بدون هیچ دردی است.

2. زگیل بدون هیچ خارشی است.

3. رنگ آن خاکستری است.(مشابه پوست یا تیره تر)

4. گاهی منفرد و تنها و گاه به صورت پلاک و مجتمع بر روی پوست دیده می شود.(در محل هایی مانند کف دست ها، پاها، کناره ناخن، پشت دست ها و سایر نقاط بدن)

علل‌ بروز زگیل

تهاجم‌ ویروس‌ پاپیلوما به‌ لایه‌ خارجی‌ پوست‌ (اپیدرم‌). ویروس‌، برخی‌ سلول ها را تحریک‌ می‌کند تا سریع‌تر از حد طبیعی‌ رشد کنند. زگیل ها بسیار شایع‌ هستند. تا بزرگسالی، 90 درصد افراد دارای‌ آنتی‌ بادی‌ بر ضد ویروس‌ خواهند شد که‌ نشانگر سابقه‌ یک‌ بار عفونت‌ زگیلی‌ است‌.

عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر بروز

1. استفاده‌ از حمام‌های‌ عمومی‌

2. ترومای‌ پوست‌

3. سرکوب‌ سیستم ایمنی‌ ناشی‌ از داروها یا برخی بیماری‌ ها

پیشگیری‌ از بروز زگیل

1. برای‌ جلوگیری‌ از گسترش‌ زگیل‌ها، آنها را نخراشید. زگیل‌ها با برش‌ها و خراش‌های‌ کوچک‌ به‌ راحتی‌ گسترش‌ می‌یابند.

2. کفش‌ هایی‌ بپوشید که‌ مناسب‌ اندازه‌ پا باشند.

 

 

 

بیماری قارچی پوستی [29]

قارچ ها جزء نباتات هستند ولی تاکنون ساختمانی شبیه به ریشه، ساقه، برگ، گل و دستگاه آوندی یا کلروفیل (سبزینه) در آنها دیده نشده است. این موجودات گیاهی، تک سلولی یا چند سلولی هستند و به علت نداشتن کلروفیل، قادر به سنتز گلوکز و تأمین غذای خود نیستند، اجباراً به صورت انگلی روی پوست، ناخن و موی انسان و حیوانات زندگی کرده و از ماده کراتین آنان تغذیه می کنند. قارچ ها می توانند غیر بیماری زا و یا بیماری زا باشند و در تمام کره خاکی وجود دارند. قارچ های بیماری زا می توانند در سطح پوست و مو و ناخن زندگی کرده، علائم بالینی ایجاد کنند که به آنها قارچ های سطحی گویند. بعضی از انواع آنها از طریق پوست و یا استنشاق از مسیر ریه ها و گردش خون به بافت های عمقی رفته و ایجاد بیماری می کنند که به آنان قارچ های عمقی گویند. 

علل بروز

1. مهمترین علت ابتلا به قارچ، عدم رعایت بهداشت است.

2. کاهش قدرت دفاعی بدن (افراد مبتلا به کم خونی، بیماری قند، مبتلایان به سرطان ها، ایدز یا افرادی که از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند داروهای کورتونی و از این قبیل به طور طولانی مدت استفاده می کنند، با کوچکترین غفلت از بهداشت شخصی ممکن است به بیماری های قارچی پوست، مو و یا ناخن ها مبتلا شوند.)

علائم و نشانه های بروز

1. برفک دهان Thrush

2. ولوواژنیت

3. بالانیت

4. اینترتریگو

5. Paronichia

6. کاندیدای بین انگشتان دست (معمولاً بین انگشتان سوم و چهارم)

7. کاندیدیاز جلدی مخاطی مزمن

8. Perleche

9. Diaper Dermatitis

 

 

سرطان پوست

سرطان پوست (Skin cancer) نوعی سرطان است که با توجه به نوع سلول پوستی رخ می‌دهد. یکی از مهم‌ترین دلایلی که افراد به سرطان پوست مبتلا می‌شوند، قرار گرفتن در معرض پرتو فرابنفش خورشید است. سرطان پوست متداول ترین و شایع ترین نوع سرطان در تمام جهان بوده و 75 درصد کل سرطان در جهان را تشکیل می‌دهد.

در سرطان پوست، که سلولهای سرطانی (بدخیم) در لایه های بیرونی پوست بوجود می‌آیند. لازم به ذکر است که پوست، بدن شما را در مقابل گرما، نور، عفونت و جراحت محفوظ نگه می‌دارد. پوست همچنین آب، چربی و ویتامین D را در بدن ذخیره می‌کند. پوست دارای لایه‌های اصلی متعدد و انواع مختلفی از سلول ها می‌باشد. لایه فوقانی پوست، اپیدرم نامیده می‌شود که حاوی 3 نوع سلول است: سلولهای پهن فلس مانند روی سطح پوست، سلول های گرد و سلول هایی که ملانوسیت نام دارند و رنگ پوست شما را تعیین می‌کنند.

علائم و نشانه بروز سرطان پوست (30)

1. یک برآمدگی چرکی یا سفید در صورت

2. یا یک زخم صاف که رنگ پوست و یا قهوه‌ای باشد.

3. یک برآمدگی قرمز و سفت

4. یک ضایعه مسطح، پوسته پوسته و دلمه بسته

5. لکه‌های قهوه‌ای بزرگ برروی پوست با خال‌های تیره تر در درونشان

6. خالی‌ که در اندازه، رنگ، حساسیت آن تغییر ایجاد می‌شود و یا خونریزی می‌کند.

7. زخم یا ضایعه‌ای که سرخ، سفید، آبی و یا مشکی آبی باشد.

8. زخم های تیره برروی کف دست، کف پا، ناخن‌های دست و پا و یا نقاط پوشیده در مخاط همچون بینی، دهان، مقعد و یا واژن ظاهر می‌شوند.

عوامل خطر ابتلا به سرطان پوست [30]

1. پوست روشن

2. سابقه آفتاب سوختگی

3. قرار گرفتن بیش از حد در برابر نور آفتاب

4. آب و هوای آفتابی و یا آب و هوای مناطق مرتفع

5. خال ها

6. ضایعات پیش سرطانی پوست

7. سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پوست

8. سابقه قبلی ابتلا به سرطان پوست

9. ضعف سیستم ایمنی

10. قرار گرفتن در معرض تشعشع

عوامل بروز سرطان پوست[31]

1. آفتاب سوختگی و نور آفتاب

آفتاب سوختگی و اشعه ماورای بنفش به سادگی می‌تواند به پوست صدمه بزند و این صدمه می‌تواند موجب سرطان پوست شود. میزان کل تشعشع خورشید طی سالها و در معرض خورشید قرار گرفتن به میزان زیاد که موجب آفتاب سوختگی می‌شود، می‌تواند باعث سرطان شود.

2. وراثت

در صورتی که سابقه سرطان پوست در خانواده شما وجود دارد، شما احتمالا در معرض خطر بیشتری هستید. کسانی که پوست تر دارند و از نژاد اروپای شمالی هستند، بیشتر مستعد سرطان پوست می‌باشند.

3. محیط

در حال حاضر میزان پرتو فرابنفش در مقایسه با 50 تا 100 سال گذشته بیشتر است و علت آن کاهش لایه ازون (سوراخ شدن لایه ازون) در جو زمین می‌باشد. هر چقدر لایه ازون کمتر شود میزان رسیدن پرتو فرابنفش به زمین بیشتر می‌شود.

4. سایر عوامل موثر عبارتند از: ارتقاع، عرض جغرافیایی و پوشش ابر. هر چه ارتفاع افزایش می‌یابد، پرتو فرابنفش قویتر می‌شود. در عرض جغرافیایی بالاتر، جو نازکتر نمی‌تواند پرتو فرابنفش را به اندازه‌ای که سطح دریا، تصفیه می‌شود، کاهش دهد. در خط استوا تشعشع خورشید قوی تر است.

 

منابع

[1] -بیماریهای شایع پوست (آکنه – اگزما – پسوریازیس) به زبان ساده؛ دکتر احمد محمودآبادی، انتشارات کردگاری

[2] -دانشنامه رشد ؛ شبکه ملی مدارس

[3] - فیاض، محسن، راهنمای بیماری های شایع پوست و مو،دکتر متخصص پوست و مو

[4] -قنبری، احمد، دکتر متخصص پوست و مو، عضو اکادمی طب زیبایی امریکا، انجمن جراحای و لیزر ایران

[5]- Weinberg JM (2007). "Herpes zoster: epidemiology, natural history, and common complications". J Am Acad Dermatol 57 (6 Suppl): S130–5

[6] --D workin RH, Johnson RW, Breuer J et al. (2007). "Recommendations for the management of herpes zoster". Clin. Infect. Dis. 44 Suppl 1: S1–26.

[7]S tankus SJ, Dlugopolski M, Packer D (2000). "Management of herpes zoster (shingles) and postherpetic neuralgia". Am Fam Physician 61 (8): 2437–44, 2447–8.

[8]- atz J, Cooper EM, Walther RR, Sweeney EW, Dworkin RH (2004). "Acute pain in herpes zoster and its impact on health-related quality of life". Clin. Infect. Dis 39 (3): 342–8.

[9] - سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه

[10] - سایت بیتوته، بخش سلامت پوست لکه های صورت یا ملاسما(لک صورت)، برگفته از سایت اینترنتی http://www.beytoote.com/

[11] - سجادپور، مریم (1390)، 7 نوع لک؛ بخش سلامت تبیان

[12] -همان منبع شماره 3

[13] - شیرزاد، دکتر میثم ؛ (1384)، لک صورت و راه درمان آن، بخش اجتماعی سایت تبیان

[14] - دکتر شکيلا نيکنام هفته نامه سلامت-192

[15] - تأثیر اختلال کبد بر پوست، (1392)، گروه تندرستی و زندگی سالم ،مجله سلامت تبیان زنجان

[16] - طاسي‌ منطقه‌اي‌ (آلوپسي‌ آره‌آتا)، پایگاه جامع اطلاعات پزشکی ایران،  برگفته از سایت اینترنتی http://www.irteb.com/

[17] - سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه

[18] - پایگاه جامع اطلاعات پزشکی ایران،  برگفته از سایت اینترنتی http://www.irteb.com/

[19] -سیسیل مبانی طب داخلی. تهران ۲۰۰۴

[20] -مرکز تحقیقات طب گرمسیری و عفونی خلیج فارس

[21] - دفتر آموزش و ارتقای سلامت آواس سلامت؛ و مرکز تحقیقات طب گرمسیری و عفونی خلیج فارس

[22] -زرد زخم، (1391)، مرکز آموزش و پژوهشی در مانی دکتر شیخ، دانشکده علوم پزشکی مشهد

[23] - دانشنامه رشد، شبکه ملی مدارس، زرد زخم

[24] - دانشنامه رشد، شبکه ملی مدارس، کهیر

[25] -شپش های و راه های درمان، سایت بیتوته

[26] -ویتیلیگو (پیسی، برص)؛ مرکز آموزش و پژوهش بیماری های پوست و جزام، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی تهران

[27] -گرامی، پروانه؛ ترجمه هیرسوتیسم یا پُرمویی؛ عـارضه ای زنـانه ولـی از نـوع مـردانه؛  نشریات سلامت محور، برگفته از سایت اینترنتی http://medmags.com/

[28] -دانشنامه رشد، و سایت ویکی پدیا

[29] -دانشنامه رشد؛ و دکتر نیکو صفت کاشف و سازنده داروی گیاهی بیماری های قارچی پوست برگفته از سایت http://nikoosefat.com/

[30] - سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه

[31] -شبکه ملی رشد؛ دانشنامه رشد